Spis treści

Modyfikacja: 2025-04-25

Potęga - wykładnik wymierny

Wykładnik wymierny dodatni

Potęga z liczby \$a\ge 0\$ o wykładniku wymiernym, gdzie \$n\in\mathbb{N}\$ oraz \$n\ge 2\$ to liczba:

\[ a^{\frac{1}{n}} = \sqrt[n]{a} \]

Potęga z liczby \$a\ge 0\$ o wykładniku wymiernym, gdzie \$n, m\in\mathbb{N}\$ oraz \$n\ge 2, m\ge 1\$ to liczba:

\[ a^{\frac{m}{n}} = \sqrt[n]{a^m} = \left( \sqrt[n]{a} \right)^m \]

Obie definicje są uogólnieniem potęgowania. Dla \$m=n\$, zgodnie z własnością pierwiastka arytmetycznego, mamy:

\[ a^{\frac{n}{n}} = \sqrt[n]{a^n} = \left( \sqrt[n]{a} \right)^n = a \]

\$\displaystyle{ 4^{\frac{1}{2}} = \sqrt{4} = 2 }\$

\$\displaystyle{ 8^{\frac{1}{3}} = \sqrt[3]{8} = 2 }\$

\$\displaystyle{ 16^{\frac{1}{4}} = \sqrt[4]{16} = 2 }\$

\$\displaystyle{ 81^{\frac{1}{2}} = \sqrt{81} = 9 }\$

\$\displaystyle{ 27^{\frac{1}{3}} = \sqrt[3]{27} = 3 }\$

\$\displaystyle{ 2^{\frac{2}{3}} = \sqrt[3]{2^2} = \left( \sqrt[3]{2} \right)^2 }\$

\$\displaystyle{ 3^{\frac{3}{4}} = \sqrt[4]{3^3} = \left( \sqrt[4]{3} \right)^3 }\$

\$\displaystyle{ 7^{\frac{5}{2}} = \sqrt{7^5} = \left( \sqrt{7} \right)^5 }\$

\$\displaystyle{ 15^{\frac{4}{3}} = \sqrt[3]{15^4} = \left( \sqrt[3]{15} \right)^4 }\$

Wykładnik wymierny ujemny

Potęga z liczby \$a> 0\$ o wykładniku wymiernym ujemnym, gdzie \$n, m\in\mathbb{N}\$ oraz \$n\ge 2, m\ge 1\$ to liczba:

\[ a^{-\frac{m}{n}} = \frac{1}{a^{\frac{m}{n}}} \]

\$\displaystyle{ 2^{-\frac{2}{3}} = \frac{1}{\sqrt[3]{2^2}} = \frac{1}{\left( \sqrt[3]{2} \right)^2} }\$

\$\displaystyle{ 3^{-\frac{3}{4}} = \frac{1}{\sqrt[4]{3^3}} }\$

\$\displaystyle{ 15^{-\frac{4}{3}} = \frac{1}{\sqrt[3]{15^4}}}\$

Prawa działań

Prawa działań na potęgach z wykładnikiem wymiernym są takie same jak na potęgach z wykładnikiem całkowitym i rzeczywistym. Odpowiednie wzory są podane także na karcie wzorów maturalnych.

Pierwiastki w wyrażeniach możemy zamieniać na potęgi w celu ułatwienia obliczeń.

\[ \sqrt{3} * \sqrt{3} = 3^{\frac{1}{2}} * 3^{\frac{1}{2}} = 3^{\frac{1}{2} + \frac{1}{2}} = 3^{\frac{2}{2}} = 3 \]
\[ \sqrt{5} * \sqrt[3]{5} = 5^{\frac{1}{2}} * 5^{\frac{1}{3}} = 5^{\frac{1}{2} + \frac{1}{3}} = 5^{\frac{3+2}{6}} = 5^{\frac{5}{6}} = \sqrt[6]{5^5} \]
\[ \frac{\sqrt[3]{2}}{\sqrt{8}} = \frac{2^{\frac{1}{3}}}{8^{\frac{1}{2}}} = \frac{2^{\frac{1}{3}}}{\left(2^3\right)^{\frac{1}{2}}} = \frac{2^{\frac{1}{3}}}{2^{\frac{3}{2}}} = 2^{\frac{1}{3} - \frac{3}{2}} = 2^{\frac{2-9}{6}} = 2^{-\frac{7}{6}} = \frac{1}{\sqrt[6]{2^7}} \]